Hepatitis A is een besmettelijke leverziekte veroorzaakt door het hepatitis A-virus (HAV). Het virus verspreidt zich voornamelijk via de fecaal-orale route, wat betekent dat besmetting meestal plaatsvindt door het eten of drinken van voedsel of water dat is vervuild met uitwerpselen van een besmet persoon. Ook nauw persoonlijk contact met een besmet persoon kan tot overdracht leiden. De ziekte komt wereldwijd voor, vooral in gebieden met slechte hygiënische omstandigheden. De symptomen van hepatitis A variëren van mild tot ernstig en treden meestal 2 tot 6 weken na besmetting op. Veelvoorkomende klachten zijn koorts, vermoeidheid, buikpijn, misselijkheid, braken, donkere urine, geelzucht (gele verkleuring van huid en ogen) en verlies van eetlust. Bij jonge kinderen verlopen infecties vaak zonder duidelijke symptomen, terwijl volwassenen vaak ernstiger ziek worden. De ziekte is doorgaans niet chronisch en geneest meestal vanzelf, maar kan soms langdurig herstel vergen.
Waarom vaccineren tegen hepatitis A?
Vaccinatie is een effectieve manier om hepatitis A te voorkomen. Het vaccin bevat geïnactiveerd (dood) virus en stimuleert het immuunsysteem om afweerstoffen te maken. Hierdoor is men na vaccinatie beschermd tegen infectie. De hepatitis A-vaccinatie wordt aanbevolen voor mensen met een verhoogd risico op besmetting of complicaties, zoals: reizigers naar landen waar hepatitis A veel voorkomt (o.a. Afrika, Azië, Midden- en Zuid-Amerika), personen met een chronische leverziekte (waaronder hepatitis B of C), mensen met een verhoogd risico op contact met besmette personen (zoals personeel in de kinderopvang, gezondheidszorg of instellingen), mannen die seks hebben met mannen, personen die drugs gebruiken, vooral bij gedeeld gebruik van injectiemateriaal, en personen met een verstandelijke beperking in zorginstellingen.
Het vaccinatieschema
De hepatitis A-vaccinatie wordt meestal in twee doses toegediend. De eerste dosis biedt al na 2 weken bescherming en wordt gevolgd door een tweede dosis na 6 tot 12 maanden. Na deze boostervaccinatie is men ten minste 25 jaar, en waarschijnlijk levenslang, beschermd. Voor kinderen vanaf 1 jaar is het vaccin ook geschikt. Soms wordt het hepatitis A-vaccin gecombineerd met het hepatitis B-vaccin (het zogenaamde Twinrix-vaccin). Dit gecombineerde vaccin vereist meestal drie doses, verspreid over 6 maanden.
Bijwerkingen en veiligheid
Het hepatitis A-vaccin is over het algemeen veilig. Bijwerkingen zijn meestal mild en van korte duur. Ze kunnen bestaan uit pijn, roodheid of zwelling op de injectieplaats, lichte koorts of vermoeidheid. Ernstige bijwerkingen zijn zeldzaam.
Vaccinatie in Nederland
In Nederland is de hepatitis A-vaccinatie geen onderdeel van het Rijksvaccinatieprogramma. Reizigers moeten de vaccinatie zelf regelen via de GGD of een reiskliniek. Voor risicogroepen kan vaccinatie soms vergoed worden via de zorgverzekering of vanuit de werkgever of instelling.
Conclusie
Hepatitis A is een besmettelijke en soms ernstige leverziekte die goed te voorkomen is door vaccinatie. Voor risicogroepen en reizigers naar endemische gebieden is vaccinatie sterk aanbevolen. Het vaccin is effectief, veilig en biedt langdurige bescherming. Goede hygiëne en bewustwording blijven daarnaast belangrijk bij het voorkomen van besmetting.
