Gordelroos. Een vaccinatie overwegen?

Gordelroos, medisch ook wel herpes zoster genoemd, is een virale infectie die wordt veroorzaakt door het varicella-zostervirus – hetzelfde virus dat waterpokken veroorzaakt. Na een doorgemaakte waterpokkeninfectie blijft het virus inactief aanwezig in het zenuwstelsel. Jaren of zelfs decennia later kan het virus weer actief worden, wat leidt tot gordelroos. Deze aandoening kenmerkt zich door een pijnlijke huiduitslag en kan in sommige gevallen ernstige complicaties veroorzaken.

Symptomen van gordelroos

Gordelroos begint meestal met een branderig, tintelend of jeukend gevoel aan één kant van het lichaam of gezicht. Binnen een paar dagen verschijnen er rode vlekken, gevolgd door blaasjes gevuld met vocht. Deze blaasjes liggen vaak in een smalle strook, meestal rond de romp of langs een zenuwbaan op het gezicht. De huiduitslag blijft meestal één tot twee weken zichtbaar, maar de pijn kan veel langer aanhouden. Een kenmerkend symptoom van gordelroos is zenuwpijn, ook wel neuralgie genoemd. Deze pijn kan scherp, stekend of brandend zijn en is vaak heftig. Bij ongeveer 10-20% van de mensen blijft de pijn aanwezig, zelfs nadat de huiduitslag verdwenen is. Deze complicatie heet postherpetische neuralgie en kan weken tot maanden – soms zelfs jaren – aanhouden.

Oorzaken en risicofactoren

De belangrijkste oorzaak van gordelroos is een verzwakt immuunsysteem, waardoor het varicella-zostervirus opnieuw actief wordt. Oudere volwassenen lopen een verhoogd risico, omdat het immuunsysteem met de jaren minder krachtig wordt. Ook mensen met een verminderde weerstand door ziekten zoals kanker, hiv of door immunosuppressieve medicatie lopen meer kans op het ontwikkelen van gordelroos.

Stress, ernstige ziekte en lichamelijke uitputting kunnen ook bijdragen aan het reactiveren van het virus. Hoewel het zelden voorkomt, kan iemand meerdere keren in zijn leven gordelroos krijgen.

Is gordelroos besmettelijk?

Gordelroos zelf is niet direct besmettelijk van persoon tot persoon. Wel kunnen mensen die nog nooit waterpokken hebben gehad, besmet raken met het varicella-zostervirus als zij in contact komen met het vocht uit de blaasjes. In dat geval krijgen ze geen gordelroos, maar waterpokken. Besmetting is alleen mogelijk als de blaasjes open zijn; wanneer ze zijn ingedroogd, is de kans op overdracht vrijwel nul.

Vaccinatie tegen gordelroos

Er zijn vaccins beschikbaar die bescherming bieden tegen gordelroos en de complicaties ervan, zoals postherpetische neuralgie. Het meest effectieve en recent beschikbare vaccin is Shingrix. Dit vaccin bevat geen levend virus en is daardoor ook geschikt voor mensen met een verminderde weerstand. Het stimuleert het immuunsysteem om het inactieve varicella-zostervirus onder controle te houden, waardoor de kans op heractivatie – en dus gordelroos – aanzienlijk vermindert.

Shingrix wordt aanbevolen voor volwassenen vanaf 50 jaar, en voor mensen vanaf 18 jaar met een verhoogd risico door bijvoorbeeld een chronische ziekte of immuunstoornis. Het vaccin wordt toegediend in twee doses, met een interval van twee tot zes maanden.

In Nederland zit Shingrix nog niet in het Rijksvaccinatieprogramma, maar het is op eigen initiatief verkrijgbaar.

Vaccinatie is dus vooral zinvol voor ouderen en kwetsbare groepen die complicaties van gordelroos willen voorkomen.

Conclusie

Gordelroos is een vervelende en soms langdurige aandoening die vooral ouderen en mensen met een verminderde weerstand treft. Een snelle diagnose en behandeling kunnen complicaties beperken. Door je bewust te zijn van de symptomen en risicofactoren, kun je tijdig hulp zoeken en mogelijke klachten beperken.