Mazelen en Reizen: Wat je moet weten voor vertrek

Reizen is een geweldige manier om nieuwe culturen te ontdekken, bijzondere herinneringen te maken en je blik op de wereld te verruimen. Maar wie op reis gaat, loopt ook risico op infectieziekten die in Nederland minder vaak voorkomen – zoals mazelen. Hoewel mazelen hier vrijwel is uitgeroeid dankzij het Rijksvaccinatieprogramma, maken de laatste jaren een zorgwekkende comeback. Mazelen komt ook wereldwijd nog regelmatig voor. Een goede voorbereiding is dus essentieel, vooral als je naar gebieden reist waar mazelen nog endemisch is.

Mazelen: een besmettelijke ziekte - symptomen

Mazelen is een zeer besmettelijke virusziekte die zich verspreidt via kleine druppeltjes in de lucht. De symptomen beginnen vaak met koorts, hoesten, een loopneus en rode ogen. Daarna verschijnen er rode vlekjes over het hele lichaam. Hoewel het in veel gevallen vanzelf overgaat, kan mazelen leiden tot ernstige complicaties zoals longontsteking, oorontstekingen, hersenontsteking en zelfs de dood. Vooral jonge kinderen, zwangere vrouwen en mensen met een verzwakt immuunsysteem lopen risico.

Mazelen wereldwijd

In sommige delen van de wereld – zoals delen van Afrika, Azië en Oost-Europa – komen nog regelmatig uitbraken van mazelen voor. Dit komt vaak doordat vaccinatiegraad daar lager ligt dan in landen met een goed functionerend vaccinatieprogramma. In drukbezochte toeristische gebieden of tijdens grote evenementen kan het virus zich bovendien snel verspreiden, zeker als mensen uit verschillende landen samenkomen.

Mazelen op oudere leeftijd: ernstiger dan je denkt

Hoewel mazelen vaak als een 'kinderziekte' wordt beschouwd, kan het krijgen van mazelen op latere leeftijd – dus als tiener of volwassene – ernstigere gevolgen hebben. Dit komt doordat het immuunsysteem van volwassenen anders reageert op het virus dan dat van jonge kinderen.

Grotere kans op complicaties

Volwassenen die mazelen krijgen, hebben een grotere kans op complicaties zoals:

• Longontsteking
• Oorontstekingen
• Hersenontsteking (encefalitis)
• Ernstige uitdroging
• Opname in het ziekenhuis

In zeldzame gevallen kunnen deze complicaties leiden tot blijvende schade of zelfs overlijden. Vooral mensen met een verzwakt immuunsysteem of onderliggende gezondheidsproblemen lopen risico.

Waarom krijgen volwassenen nog mazelen?

Er zijn verschillende redenen waarom iemand op oudere leeftijd alsnog mazelen kan krijgen:

• Ze zijn niet gevaccineerd als kind (bijvoorbeeld door persoonlijke of religieuze overtuigingen).
• Ze hebben maar één prik gehad (voor 1976 werd in Nederland slechts één BMR-prik gegeven).
• Ze zijn opgegroeid in een land waar het BMR-vaccin niet of pas later is ingevoerd.
• De bescherming van het vaccin is bij uitzondering in de loop der jaren afgenomen (hoewel dit zelden voorkomt).

Vaccinatie-inhaaladvies voor volwassenen

Voor volwassenen geboren tussen 1965 en 1975 geldt dat zij mogelijk niet volledig beschermd zijn. Mensen in deze groep kunnen bij de GGD navragen of zij in aanmerking komen voor een inhaalvaccinatie. Zeker als zij naar landen reizen waar mazelen nog vaak voorkomt, is dat aan te raden.

Preventie is cruciaal

Als je niet zeker weet of je beschermd bent, kun je een bloedtest laten doen om je antistoffen te laten meten. Ook kun je gewoon een BMR-prik halen; deze is veilig voor volwassenen en kan geen kwaad, ook niet als je al beschermd zou blijken te zijn.

Vaccinatie

De belangrijkste preventieve maatregel is vaccinatie. In Nederland wordt het BMR-vaccin (bof, mazelen, rodehond) aangeboden aan kinderen op de leeftijd van 14 maanden en een herhalingsprik op 9-jarige leeftijd. Voor kinderen die jonger zijn dan 14 maanden en op reis gaan naar een gebied met een verhoogd risico, kan in overleg met de GGD een vervroegde vaccinatie worden gegeven vanaf 6 maanden. Ook volwassenen die in hun jeugd geen vaccinatie hebben gehad en geen mazelen hebben doorgemaakt, wordt aangeraden zich alsnog te laten vaccineren.

Tips voor reizigers

Check het landadvies: Op de website van het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering (LCR) of via de GGD kun je per bestemming nagaan of extra voorzorgsmaatregelen nodig zijn. Vaccinaties op orde?: Vraag bij twijfel je vaccinatiegegevens op bij je huisarts of via het RIVM. Let op bij tussenstops: Ook als je alleen overstapt in een risicogebied, kan besmetting plaatsvinden. Zorg voor goede reisverzekering: Een medische noodsituatie in het buitenland kan kostbaar zijn, dus dek jezelf goed in.

Conclusie

Mazelen is niet zomaar een kinderziekte, maar een serieuze infectie die wereldwijd nog steeds slachtoffers maakt. Door je goed voor te bereiden en je vaccinatiestatus te controleren, verklein je de kans om ziek te worden – en voorkom je dat je het virus mee terugneemt naar huis. Zo reis je niet alleen veilig voor jezelf, maar ook voor de mensen om je heen.